Jak dzisiaj pisać historię, po 70-ciu latach, gdy coraz mniej świadków – zastanawiali się dr Ewa Rogalewska i prof. Paweł Śpiewak podczas piątkowego spotkania (24.01) w Operze i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku. Spotkanie poświęcone było drugiemu, uzupełnionemu, wydaniu książki „Getto białostockie. Doświadczenie Zagłady – świadectwa literatury i życia".
Książka jest specyficzną, bo odbiegającą od tradycyjnej metodologii historycznej, monografią naukową białostockiego getta, ujmującą badany temat przez pryzmat człowieka doświadczającego zagłady i świadectw literackich tego doświadczenia. Ewa Rogalewska przeanalizowała także świadectwa osób ratujących Żydów, a także zeznania współsprawców zagłady białostockiego getta.
Drugie wydanie uzupełnione zostało m.in. reprodukcjami grafik żydowskiego malarza Izaaka Celnikiera, który przeżył białostockie getto. Pojawiły się nowe archiwalne fotografie i 3 dodatkowe eseje: o Izaaku Celinkierze i Katarzynie Meloch – autorce wspomnień i redaktorce tomów „Dzieci Holocaustu”. Trzeci esej powstał na podstawie prywatnych listów Mordechaja Tennenbauma i Bronki Klibańskiej-Winickiej. On w listopadzie 1942 roku przyjechał do Białegostoku, żeby zorganizować ruch oporu. Ona była łączniczką Żydowskiej Organizacji Bojowej po stronie aryjskiej. Wyniosła z getta i przechowała dokumenty nazwane Archiwum Mersika – Tenenbauma. W drugim wydaniu wzbogacona została bibliografia i teksty źródłowe.
Zdaniem autorki książki, przy tworzeniu takiej literatury najważniejszy jest człowiek. Ważne jest to doświadczenie, którego możemy dotknąć – mówiła Ewa Rogalewska. W spotkaniu uczestniczyła Halina Grubowska. Przyjechała specjalnie z Warszawy. Dla niej to był powrót do trudnych doświadczeń białostockiego getta. Ukrywała się potem w okolicach Suraża. Jej zdjęcie podpisane „Dziewczynka w angorowej czapeczce” po latach publikowane było w wielu gazetach. Ta fotografia znajduje się także w książce „Getto białostockie. Doświadczenie Zagłady – świadectwa literatury i życia".
Książkę wydał białostocki oddział Instytutu Pamięci Narodowej. To był nasz obowiązek wobec naszych współbraci, którzy zostali nam odebrani – mówiła na początku spotkania dyrektor IPN w Białymstoku Barbara Bojaryn – Kazberuk. Gdy wrócicie do domów, opowiedzcie swoim wnukom o tym coście słyszeli – apelował do uczestników spotkania dyrektor Opery i Filharmonii Podlaskiej Roberto Skolmowski. Przypominał jednocześnie, że w lutym na scenę przy ul. Odeskiej powraca nagrodzony „Korczak”. Musical otrzymał nagrodę im. Jana Kiepury jako najlepszy spektakl muzyczny roku. A projekt edukacyjny towarzyszący „Korczakowi” został uznany Wydarzeniem Historycznym Roku w konkursie Muzeum Historii Polski oraz portalu historia.org.pl.
Dr Ewa Rogalewska - wieloletni kustosz Muzeum w Tykocinie, od 2001r. pracuje w białostockim oddziale Instytutu Pamięci Narodowej. Autorka wielu wystaw o najnowszej historii regionu. Współautorka szeregu projektów badawczych i edukacyjnych.
Prof. Paweł Śpiewak - dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego im. E. Ringelbluma w Warszawie. Jest cenionym socjologiem i historykiem idei, profesorem Uniwersytetu Warszawskiego.
Spotkanie odbyło się w ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu.
Fotorelacja Michała Hellera/OiFP:
Promocja książki o getcie w Białymstoku
Radio Białystok, 24 stycznia 2014
http://www.radio.bialystok.pl/wiadomosci/index/id/108615