Przed Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Holocaustu w Operze i Filharmonii Podlaskiej zabrzmiały żałobne modlitwy. Melodia „Kol Nidrei” Maxa Brucha,przejmujący „Kadysz” Krzysztofa Pendereckiego czy XIII Symfonia DymitraSzostakowicza – to modlitwy z definicji lub żarliwości ducha.
W piątek 24 stycznia publiczność usłyszała jedno z najbardziej znanych dzieł niemieckiego kompozytora Maxa Brucha „Kol Nidrei. W utworze tym wyeksponowana została harfa, „zaśpiewała” wiolonczela, później zabrzmiała w pełni Orkiestra Opery i Filharmonii Podlaskiej prowadzona przez Michała Klauzę. Na wiolonczeli zagrał i na koniec brawa zebrał Szymon Stępka – koncertmistrz Opery i Filharmonii Podlaskiej.
Później zabrzmiał poruszający „Kadysz” skomponowany przez Krzysztofa Pendereckiego w 2009 roku na 65. rocznicę likwidacji przez Niemców Getta Łódzkiego. W tzw. Litzmannstadt Ghetto uwięziono w 1940 roku 140 tysięcy żydowskich mieszkańców Łodzi. Kompozytor chciał oddać cześć wszystkim zamordowanym i umęczonym, tym, którzy przeżyli to piekło, ale także tym, którzy ratowali Żydów. Izabela Matuła ożywiła swoim mocnym i rozpaczliwym sopranem poezję kilkunastoletniego chłopca uwięzionego w getcie łódzkim. W pierwszej części utworu wykorzystano wstrząsające fragmenty poezji 15-letniego Abrama Cytryna, który trafił do Auschwitz w jednym z ostatnich transportów. Druga część „Kadysz” składa się z tekstów starotestamentowych. Usłyszeliśmy m.in. fragmenty Lamentacji Jeremiasza i jego żądanie kary dla prześladowców. Ukojenie przyniosła część trzecia przeznaczona na chór męski przypominająca archaiczne, spokojne modlitwy żałobne. Finał w języku aramejskim brzmiał jak oryginalny śpiew kantora w synagodze. Żałobną modlitwę zaśpiewał kantor Alberto Mizrahi. Urodzony w Grecji tenor Alberto Mizrahi jest jednym z wiodących interpretatorów muzyki żydowskiej w świecie. Jest hazzanem historycznej synagogi Anshe Emet w Chicago. Swoim śpiewem porusza publiczność na całym świecie w recitalach, koncertach symfonicznych i operach. Jego repertuar obejmuje dzieła w dziewięciu językach.
W rolę narratora wcielił się Olgierd Łukaszewicz– utalentowany aktor teatralny i filmowy. Wielki lament zawarty w partii narratora koiło solo klarnetu, muzycznym balsamem był śpiew Chóru Męskiego Opery i Filharmonii Podlaskiej. Trudna linia melodyczna oddawała upiorność losu chłopca i całego narodu – podkreślała w swojej recenzji dla Radia Białystok Magdalena Gajl.
Po przerwie zaś zabrzmiała po raz pierwszy w Białymstoku monumentalna XIII Symfonia Dymitra Szostakowicza zatytułowana „Babi Jar”. Babi Jar to miejsce na przedmieściach Kijowa, w którym hitlerowcy w 1941 roku mordowali Żydów. To też tytuł wiersza Jewgienija Jewtuszenki. Cała symfonia to rozrachunek z antysemityzmem. Bogdan Makal - bas - śpiewał tę trudną rozbudowaną partię ze staranną dykcją i rosyjskim akcentem. W głosie jego pobrzmiewała skarga i bunt. Magdalena Gajl doceniła także harmonijną całość jaką stworzyła orkiestra wspólnie z chorem. Partie wokalne brzmiały jak część orkiestry a instrumenty wtapiały się w chór – napisała recenzentka. Chór Męski Opery i Filharmonii Podlaskiej przygotowała prof. Violetta Bielecka.
W piątek przy Odeskiej 1 odbyło się także spotkanie z dr Ewą Rogalewską – autorką książki „Getto białostockie. Doświadczenie Zagłady – świadectwa literatury i życia". Przed południem zaś uczniowie Zespołu Szkół nr 2 w Białegostoku uczestniczyli w interaktywnych warsztatach pod hasłem „Byliśmy, jesteśmy, będziemy…”. To projekt realizowany wspólnie z Radiem Białystok i Żydowskim Instytutem Historycznym w Warszawie.
Opera okazała się czymś więcej niż operą – tak podsumował, to co działo się w ostatni piątek w Operze i Filharmonii Podlaskiej prof. Paweł Śpiewak – dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego.
Fotorelacja Michała Hellera z piątkowego koncertu:
Żałobne modlitwy przy Odeskiej. Kantor zaśpiewał kadisz
Gazeta Wyborcza, 25 stycznia 2014
http://bialystok.gazeta.pl/bialystok/1,35233,15335907,Zalobne_modlitwy_przy_Odeskiej__Kantor_zaspiewal_kadisz.html
Obchody Dnia Pamięci Ofiar Holocaustu
Recenzja Magdaleny Gajl, Radio Białystok, 26 stycznia 2014
http://www.radio.bialystok.pl/kultura/wydarzenia/id/108580
Premierowe wykonanie, wyjątkowi goście. Koncert pamięci o ofiarach Holocaustu
Anna Dycha, bialystokonline.pl, 25 stycznia 2014
http://www.bialystokonline.pl/premierowe-wykonanie-wyjatkowi-goscie-koncert-pamieci-o-ofiarach-holocaustu,artykul,75325,2,1.html